Czym jest doxing? Jak możesz się przed nim uchronić?

W sieci pojawiło się nowe zagrożenie, na które każdy internauta może się natknąć i stać się jego ofiarą. Doxing związany jest z naruszeniem prywatności danej osoby, a w konsekwencji jej publicznym upokorzeniem, uprzykrzeniem życia, a w skrajnych przypadkach nawet – zrujnowaniem kariery. W dobie szybko rozwijających się technologii oraz popularności mediów społecznościowych, staje się on coraz częściej spotykanym zjawiskiem. Na czym dokładnie polega, jak się przed nim uchronić i co warto wiedzieć o doxingu?

Doxing: historia z sieci wzięta

Aneta była wielką fanką znanej influencerki modowej, która na co dzień prowadziła kanał o modzie damskiej. Aneta była bardzo aktywna, kilka razy dziennie odwiedzała profile społecznościowe, komentując każdy nowy post, film czy rolkę. Sposób ubierania się blogerki bardzo przypadł jej do gustu, co znajdowało odzwierciedlenie w codziennych stylizacjach. Miała poczucie, że mogłyby się zaprzyjaźnić, bo nawet mieszkały w tym samym mieście.

Pewnego dnia zachęcona odpowiedziami stylistki i polubieniami swoich komentarzy, wysłała do niej prywatną wiadomość. Mijały godziny, a fanka nie otrzymała żadnej odpowiedzi. Czuła lekkie rozczarowanie. Minęły dwa dni, cztery… Frustracja Anety rosła, czuła się zraniona i zdradzona. Postanowiła dopiec blogerce i znaleźć takie informacje, które zaszkodzą idolce oraz jej kanałowi. A z uwagi na to, że Aneta od dawna obserwowała modowy profil, doskonale wiedziała gdzie szukać o niej informacji.

Spędzała długie godziny szukając kompromitujących informacji i zdjęć blogerki, aż w końcu po kilku godzinnym scrollowaniu udało się jej się znaleźć stary profil, o którym influencerka najwyraźniej zapomniała. Aneta dotarła do zdjęć sprzed czasów popularności swojej idolki, na których stylizacje nie były ciekawe, ubrania nie pasowały do sylwetki i wręcz podkreślały jej mankamenty. Dodatkowo, dokładnie porównując zdjęcia, Aneta zauważyła, że rysy twarzy jej stylistki znacznie się zmieniły. A obecnie influencerka promowała naturalność i zdarzało się jej krytykować znane osoby, które poprawiały swoją urodę w gabinetach medycyny estetycznej. To było doskonałe odkrycie!

Urażona i zraniona fanka nie ustawała w wysiłkach, drążyła temat dalej. Blogerka modowa okazała się łatwym celem, bowiem publikowała na swój temat sporo informacji, nie dbając zbytnio o ochronę prywatności. Minęły niecałe dwa tygodnie, gdy Aneta miała już wszystkie potrzebne materiały. Zaczęła je udostępniać publicznie, opatrując bardzo negatywnymi i agresywnymi komentarzami. Spokojne życie internetowej stylistki zaczęło zmieniać się w piekło…  

Czym jest doxing i jak przebiega?

Czy wiesz już na czym polega doxing? Powyższa historia dobrze go odzwierciedla. Choć doxing jest dość nowym zjawiskiem, to termin ten pojawił się już w latach 90. Tego określenia używali hakerzy, jako skrótu od angielskiego zwrotu „dropping dox” (pol. upuszczenie dokumentu). Jednakże termin ten nie zdobył wówczas takiej popularności, co w późnych latach 2000, gdzie stał się neologizmem dwóch angielskich słów - docs (pol. dokumenty) oraz compiling / releasing (pol. przetwarzać, upubliczniać).

Zjawisko doxingu polega na wyszukiwaniu, zbieraniu i gromadzeniu informacji wrażliwych na temat danej osoby w celu ich dalszego udostępnienia w internecie. Najczęściej są to informacje, które mogą zawstydzić potencjalną ofiarę oraz zaszkodzić jej na tle zawodowym lub prywatnym.  
Głównym celem oprawcy jest wyszukanie i zebranie jak największej ilości kompromitujących i osobistych informacji. Przeważnie większość danych dokser, czyli oprawca, wyszukuje z legalnych źródeł - już wcześniej opublikowanych przez daną osobę w sieci, m.in.:

• w mediach społecznościowych;
• na blogach;
• na forach internetowych;
• na stronach firmowych itp.

Są to przeważnie informacje lub materiały typu:

• imię i nazwisko;
• adres zamieszkania;
• numer telefonu;
• ośmieszające filmy bądź zdjęcia, na których wyraźnie widać ofiarę;
• publikowane przez ofiarę kontrowersyjne treści w sieci;
• orientacja seksualna;
• poglądy polityczne;
• poglądy religijne;
• miejsce pracy lub szkoły;
• życie miłosne;
• inne dane wrażliwe, których ofiara nie koniecznie chciałaby ogłaszać publicznie.

Oprawcy bardzo dobrze poruszają się w cyberprzestrzeni, mają wiedzę na temat mechanizmów wyszukiwania oraz sposobów, w jaki są przetwarzane dane osobowe użytkowników. Dokserzy to doskonali detektywi cyfrowi, którzy poświęcają godziny, dni, a nawet miesiące, w celu przeprowadzenia szczegółowego śledztwa. Dzięki tej wiedzy, nie muszą używać żadnych specjalistycznych oprogramowań.

Zdarzają się jednak sytuacje, gdzie dokserzy posiłkują się mniej legalnymi sposobami uzyskania interesujących ich informacji. Wykorzystują do tego programy szpiegujące bądź socjotechnikę, by zmanipulować swoją ofiarę i wyciągnąć od niej samej kompromitujące informacje.

Zebrane dane poddawane są rzetelnej analizie, po czym dręczyciel łączy je w całość, aby swoją ofiarę upokorzyć, nękać, zastraszać lub szantażować i wymuszać np. dobra materialne pod groźbą upublicznienia danych poufnych szerszemu gronu użytkowników internetu.

Kto może stać się ofiarą doxingu?

Celem dokserów najczęściej stają się popularne osoby lub/i znani ludzie w środowisku internetowym, a są to m.in.:

• sławne osobistości
• yotuberzy
• twórcy na TikToku
• influencerzy
• aktywiści
• politycy.

Jednakże, tak naprawdę każdy kto publikuje o sobie informacje w internecie i aktywnie działa w wirtualnym świecie, może paść ofiarą doksera. Możesz to być Ty, a także twoje dziecko/dzieci. Publikowanie znaczącej ilości informacji o sobie na różnych kanałach społecznościowych, ułatwia oprawcy zbieranie informacji i łączenie je w całość by w późniejszym kroku zaszkodzić.

Czy doxing jest karalny?

Na chwilę obecną w polskim prawie karnym nie ma zapisów dotyczących samego zjawiska doxing’u, jednakże nie oznacza to, że oprawca jest bezkarny. Trzeba zaznaczyć, że samo wyszukanie informacji już wcześniej dostępnych nie jest nielegalne, natomiast użycie tych danych, opublikowanie ich i sposób wykorzystania, są jak najbardziej karalne. Dokserzy swoim działaniem naruszają prywatność osoby i często ich dobra osobiste, które podlegają ochronie według zapisu w kodeksie cywilny (art. 23), stanowiącym, że:

 

Kolejnym naruszanym zapisem przez oprawców jest art. 107 z Ustawy o ochronie danych osobowych (RODO) stanowiącym, że:

 

Dodatkowo, dokserzy niejednokrotnie stosują formy manipulacji, szantażu i gróźb oraz nękania, powodując często trwałe negatywne konsekwencje u swoich ofiar. Wymienione działania są przestępstwem i podlegają karze według Polskiego Kodeksu Karnego m.in. na postawie art. 190a, art. 191 i art. 286, stanowiące, że:
 

   

Pamiętaj, aby każdy przypadek doxingu zgłosić na policję oraz w razie możliwości skonsultować się z prawnikiem w celu wyciagnięcia konsekwencji od doksera.

Jak się bronić przed dokserem?

Wiedząc już skąd oprawca pozyskuje Twoje dane, możesz podjąć odpowiednie kroki, by się zabezpieczyć na przyszłość. O czym powinieneś pamiętać? Przede wszystkim:

• nie publikuj dużej ilości informacji dotyczących życia prywatnego
• nie ujawniaj wszystkich szczegółów związanych z życiem zawodowym
• usuń konta społecznościowe, z których dawno nie korzystałeś i nie są one potrzebne
• zmień ustawienia prywatności w mediach społecznościowych na konta prywatne
• ustaw inny pseudonim na każdym profilu
• korzystaj z prawa do zapomnienia.

Chroń nie tylko siebie, ale również swoje dzieci, które zgodnie z prawem po ukończeniu 13 roku życia mogą już posiadać własne konta w mediach społecznościowych. Niejednokrotnie nastolatki udostępniają przeróżne dane o sobie – nie będąc nawet świadomymi, że pewne informacje, na pozór nieistotne, mogą zostać wykorzystane później przez doksera. Platformy takie jak Instagram, TikTok, YouTube czy Facebook oferują w swoich ustawieniach prywatności ograniczenie widoczności dla osób nie będącymi znajomymi. Warto zapoznać się z pełnymi wytycznymi dotyczącymi dbania o swoją prywatność w mediach społecznościowych, które dostępne są bezpośrednio na stronach internetowych poszczególnych platform:

• Facebook - Podstawowe ustawienia i narzędzia ochrony prywatności
• YouTube - Prywatność i Centrum bezpieczeństwa
• Instagram - Ustawienia prywatności oraz informacje
• LinkedIn - Zarządzanie kontem i ustawieniami prywatności — Informacje
• Twitter – Jak chronić swoje Tweety  
• Snapchat – Ustawienia prywatności

Skorzystaj z dostępnych opcji i sprawdź czy profil Twojego dziecka na pewno jest ustawiony jako prywatny.

Co jeszcze mogę zrobić?

Zrób test i sprawdź, ile informacji na temat Twój i Twojego dziecka można znaleźć w internecie. Korzystając z wyszukiwarki wpisz hasła powiązane z Tobą, Twoim dzieckiem i zobacz, ile i jakich danych może znaleźć obca osoba na Wasz temat. Proponuję, aby zacząć od wpisania podstawowych informacji typu: imię, nazwisko, numer telefonu itp. Jeśli dane, które powinny pozostać prywatne, będą widoczne warto zadbać o ich ukrycie, zablokowanie lub nawet usunięcie.
  
Porozmawiaj z dzieckiem o ustawieniach prywatności i ryzyku, jakie konsekwencje - w kontekście doxingu - może nieść za sobą nieroztropne publikowanie dużej ilości informacji na swój temat. Wykorzystaj historię przedstawioną na początku artykułu. Możesz też wyszukać inny przykład, który uwrażliwi Twoje dziecko na to zjawisko.

Źródła:

1. Siemieniecka D.; Skibińska M.; Majewska K., (2020) Cyberagresja – zjawisko, skutki, zapobieganie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 34.
2. https://bezpiecznyinternet.edu.pl/doxing/ (dostęp z 9.05.2022)
3. https://www.dobryvpn.pl/artykuly/doxing-co-to-jest-jak-sie-przed-nim-bronic/
4. https://goldenowls.pl/doxing-co-to-jest/
5. Media społecznościowe. Jak bezpiecznie z nich korzystać? - Baza wiedzy - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

 
 

Agata Kuszner

Od 2017 r. pracuje w NASK w Dziale Profilaktyki Cyberzagrożeń. Specjalizuje się w zagadnieniach nadużywania nowych technologii, FOMO oraz dobrostanu cyfrowego. W swojej pracy zdobyła również doświadczenie w organizacji wydarzeń poświęconych tematyce bezpieczeństwa dzieci w internecie oraz wspiera kampanie społeczne powstające w ramach projektu Polskiego Centrum Programu Safer Internet (PCPSI.) Od 2018 r. koordynuje organizacje konferencji pt. „Szanse, wyzwania, zagrożenia – wprowadzenie do problematyki bezpieczeństwa dzieci i młodzieży online”, a od 2021 r. prowadzi fanpage’a kampanii Offline Challenge. Jest absolwentką kierunku zarządzanie na Uniwersytecie Warszawskim.

 

wszystkie posty