Hejt nasz powszedni

W imieniu poradni językowej odpowiadała Katarzyna Kłosińska (UW): „Hejt (z ang. hate ‘nienawiść’) oznacza nieprzychylne, deprecjonujące, dyskredytujące, nienawistne treści na czyjś temat zamieszczane w internecie. Pojęcie to jest bardzo szerokie, ale można uznać, że odnosi się do takich treści, których zadaniem jest jedynie zdyskredytowanie kogoś, nie zaś wyrażenie swojego (nawet krytycznego) zdania w konstruktywnej dyskusji. Od jakiegoś czasu zaczyna się mówić o hejcie w odniesieniu do wypowiedzi formułowanych poza Internetem, np. w rozmowie twarzą w twarz. Centrum znaczeniowe tego słowa tworzy jednak nie medium, w którym taka wypowiedź się pojawia, lecz to, jakie treści ona niesie”¹.

Te treści w ostatnich latach są coraz bardziej brutalne. Słowa raniące, mające na celu poniżenie adwersarza, odebranie mu godności, zniszczenie w oczach opinii środowiska, a nawet szerszej społeczności (grupy towarzyskiej, szkolnej, czy wręcz opinii publicznej), stały się - niestety - naszą codziennością.

Ostatnia tragedia w Gdańsku znowu pobudziła dyskusję, czy mowa nienawiści w internecie i w mediach, przekłada się na przemoc w świecie realnym.

„Polityczna polaryzacja w Polsce - jak bardzo jesteśmy podzieleni”² - to raport z badań Pauliny Górskiej, opublikowany niedawno przez Centrum Badań nad Uprzedzeniami przy wydziale psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, potwierdza niechęć Polaków do współobywateli, którzy mają odmienne poglądy.

Jeśli dorośli, dojrzali ludzie słabo radzą sobie z emocjami, agresją, frustracją, to co myśleć o sytuacji, w której znajduje się młodzież? Zwłaszcza jeśli zdamy sobie sprawę, że (jak czytamy w badaniu „Nastolatki 3.0” z 2017 r.), „…młode pokolenie zostało ‘opuszczone’ przez dorosłych w przestrzeni wirtualnej. Współczesny nastolatek-internauta poznaje Internet (z jego treściami i interakcjami), w sposób niekontrolowany i nieuporządkowany. Treści, z którymi się tam spotyka, nie są przez jego rodziców i nauczycieli obserwowane i filtrowane”³.
Większość młodych użytkowników internetu spotkała się z pornografią, z naruszeniem swojej prywatności i godności, z hejtem.

Przemoc słowna w internecie ma wiele przyczyn. Jedną z nich jest subiektywne poczucie anonimowości. Przemocy słownej w sieci sprzyja także psychologiczna łatwość poniżania osoby, polegająca na braku potrzeby bezpośredniej konfrontacji z ofiarą przemocy. Niemniej jednak, jak pokazują badania, krąg interakcji internetowych nastolatków jest w pewnym zakresie współbieżny z interakcjami bezpośrednimi. Agresja w internecie nie jest zachowaniem odizolowanym od postaw społecznych przejawianych w życiu realnym, lecz jest jej konsekwencją…

Jak przeciwdziałać hejtowaniu w sieci? Co mają robić ofiary? Co mogą zrobić ich bliscy, wychowawcy, nauczyciele?

• Ustal jasne zasady zachowania się w klasie i w sieci. Ucz swoich uczniów, jak okazywać szacunek i tolerancję wobec innych osób.

• Modeluj zachowanie uczniów własnym przykładem. Pokazuj im, jak należy komunikować się z innymi osobami, w szczególności tymi, którzy mają inne poglądy czy postawy i promuj prospołeczne postawy, które wzmacniają porozumienie między ludźmi. Jasno wyrażaj swój sprzeciw wobec hejtu.

• Zachęć uczniów do reagowania w sytuacji hejtu. Gdy widzicie hejt online, zostawcie pozytywny komentarz, wesprzyjcie osobę atakowaną i przerwijcie falę nienawiści. Zgłoście hejt i mowę nienawiści administratorowi portalu.

• Ucz krytycznego myślenia i odpowiedzialnego korzystania z mediów. Uświadamiaj swoim uczniom siłę języka, kształtuj poczucie odpowiedzialności za wypowiedziane słowa.

• Wykorzystuj każdą sytuację do edukacji. Jeśli twoi uczniowie zetknęli się z hejtem i mową nienawiści, zachęć ich do dyskusji i dzielenia się swoimi przemyśleniami. Wspólnie zastanówcie się nad tym, jakie były intencje sprawcy, porozmawiajcie o tym, co czują ofiary takiego postępowania, podyskutujcie o tym, jakie zachowania są dopuszczalne, a jakie nie.

• Rozwijaj empatię. Stwórz młodzieży jak najwięcej okazji do poznawania osób z innych kultur, o innych tożsamościach i sposobach życia.