Czy przyjaźń może uchronić przed przemocą rówieśniczą? - nowe materiały edukacyjne - scenariusze i podcast

Mówi się o nim, że prawdziwy jest najcenniejszym skarbem. Pomaga w trudnych chwilach, jest powiernikiem tajemnic, towarzyszy w spełnianiu marzeń i współtworzy niezapomniane wspomnienia. O kim tak się mówi? O przyjacielu, o bliskiej osobie, z którą łatwiej przejść przez życie.

Przyjaźń – niezbędna więź w życiu dzieci i młodzieży

Przyjaciel to bratnia dusza, która okazuje się wsparciem w chwilach niepewności i zmartwienia. Jako dorośli długo pamiętamy, jak ważny był dla nas ten szczególny kolega czy koleżanka z ławki w czasie szkolnych lat. Co więcej, często nadal jest obecny w naszym życiu, bo prawdziwa przyjaźń zostaje na długie lata. Bo przyjaźń przypomina miód – nie starzeje się, nie ulega przedawnieniu, jest relacją szczerą, naturalną i bardzo odżywczą.

Te wszystkie metafory mają na celu pobudzić wyobraźnię i przypomnieć nam, dorosłym, o tym, że tworzone przez dzieci i młodzież sieci przyjaźni warte są szczególnej uwagi. Wyposażmy więc naszych podopiecznych w kompetencje umożliwiające rozpoznanie dobrej relacji. Zwiększmy ich gotowość i chęć do zawierania i pielęgnowania przyjaźni rówieśniczych. Dlaczego to ważne? Z badań wynika jednoznacznie – silne przyjaźnie i bliskie relacje rówieśnicze wpływają na prawidłowy rozwój, dobrostan młodego człowieka, pozwalają mu wykształcić umiejętności społeczne, odporność psychiczną i właściwe poczucie własnej wartości.

W sieci przyjaźni – materiał edukacyjny dla uczniów w wieku 9-12 lat

Jako Polskie Centrum Programu Safer Internet (PCPSI), na co dzień zajmujące się m.in. promowaniem bezpiecznego środowiska online, czy podnoszeniem świadomości o internetowych zagrożeniach, prezentujemy nowy materiał edukacyjny oparty na haśle „W sieci przyjaźni”. Jego celem jest uwrażliwienie najmłodszych na ogromne znaczenie przyjaźni w ich życiu. Materiał, który przygotowaliśmy, ma być wsparciem dla szkół i pomocą w przeciwdziałaniu przemocy rówieśniczej. Jest odpowiedni do budowania większej świadomości wśród dzieci klas 4-6.

Przyjaźń a bezpieczeństwo dzieci w internecie

O bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie można zadbać w różny sposób. Proponowane połączenie: scenariuszy lekcji, podcastu i plakatu, to zachęcająca, angażująca forma, która pozwala grupie klasowej wspólnie działać i zastanowić się nad pytaniami: po co i jak mogę zadbać o siebie oraz innych wokół mnie? Czy środowisko, w którym przebywam łączy sieć przyjaźni czy hejtu? Materiał edukacyjny zakłada wsparcie uczniów i uczennic w rozwoju kompetencji społecznych i bezpieczniejszego korzystania z sieci. Zaprasza do refleksji nad tematem: czy świat wirtualny wzmacnia przyjaźń między ludźmi, czy ją utrudnia?

Środkowy wiek szkolny przypada na lata 8-12, co można uogólnić stwierdzeniem, że 10-latkowie wchodzą w nowy etap w zakresie rozwoju fizycznego, społecznego czy emocjonalnego, ale również hormonalnego. Rzeczywistość szkolna dziecka w okolicy 3-4 klasy ulega całkowitej zmianie, czasem np. wymaga dołączenia do zupełnie nowej grupy klasowej.

Młody człowiek w tym wieku uczy się samoregulacji, zwiększa się jego samodzielność, poszerza się krąg koleżeński, powstają pierwsze, naprawdę silne przyjaźnie. Motywacja z zewnętrznej przenosi się na bardziej uwewnętrznioną, co pomaga w panowaniu nad emocjami, rozpoznawaniu swoich pragnień i potrzeb czy osiąganiu zamierzonego celu. Prawidłowością, na tym etapie rozwoju, będzie także zdolność do współpracy, stawianie innym granic. Namysł dotyczący tego, co jest prawdziwe a co fałszywe, jest potrzebny, gdyż w świecie internetowych możliwości nie brak miejsc ciemnych i pełnych zagrożeń.

Wydarzenia szkolne, takie jak: klasówki czy odpytywanie, to sytuacje często wywołujące lęk i napięcie. A co jeśli dodatkowo pojawiają się sytuacje, w których uczeń mierzy się z trudnościami (a nawet przemocą) w relacjach rówieśniczych? Pomocą w odpowiedzi na to pytanie jest materiał edukacyjny „W sieci przyjaźni”. Zwracamy w nim uwagę na spotkania dzieci zarówno w środowisku klasowym, jak i te mniej widoczne interakcje w cyberprzestrzeni. Chcemy pokazać, z iloma wyzwaniami wiąże się obecność na grupach internetowych i jak ważne jest dbanie o wspierające relacje rówieśnicze poza siecią.

Większość usług takich jak media społecznościowe jest kierowana do dorosłych osób lub do dzieci, jeśli osiągnęły próg wiekowy – 13 lat. Jak zauważamy, wiele dzieci poniżej tego wieku korzysta jednak z tego typu platform, pomimo regulaminowych ograniczeń wiekowych, co stwarza przestrzeń na niechciane zachowania i pogłębia ryzyka pojawiającej się agresji wśród dzieci. Warto więc skierować uwagę na ten temat i poprowadzić profilaktyczne lekcje, pokazując, z jakimi wyzwaniami i zagrożeniami wiąże się korzystanie z przestrzeni online. Postarajmy się zachęcić dzieci do relacji poza internetem i do budowania sieci przyjaźni offline.
 
Co zawiera pakiet „W sieci przyjaźni”?

W skład materiału edukacyjnego wchodzą:
•    dwa scenariusze lekcyjne dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej:

•     „Kto ma przyjaciela, ten ma skarb” - scenariusz i karty pracy do pobrania pod artykułem,
•     „Dobry przyjaciel/ dobra przyjaciółka – to ja!” - scenariusz i karty pracy do pobrania pod artykułem

•     podcast „To właśnie jest przyjaźń”:



•      plakat „W sieci przyjaźni” - do ściągnięcia w załączeniu pod artykułem

Zalety proponowanego materiału edukacyjnego:
•   integracja klasy,
•   przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej,
•   budowanie relacji w sposób alternatywny niż online,
•   minimalizowanie doświadczenia wykluczenia z grupy,
•   możliwość pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych.