Rodzic 3.0 - jak chronić dziecko przed zagrożeniami w internecie na przykładzie pornografii
13.05.2022
12 maja 2022 r. Oliwia Chojnacka, Specjalista w Dziale Reagowania na Nielegalne Treści w Internecie Dyżurnet.pl, oraz Ewa Domańska, Starszy specjalista w Zespole Edukacji Cyfrowej, poprowadziły seminarium „Rodzic 3.0 – Rodzic 3.0 - jak chronić dziecko przed zagrożeniami w internecie na przykładzie pornografii.” Dyżurnet.pl to zespół ekspertów Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej, działający jako punkt kontaktowy do zgłaszania nielegalnych treści w internecie, szczególnie związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci. Oliwia Chojnacka wyjaśniła czym są treści nielegalne i w jaki sposób można je zgłaszać.
Ekspertka przedstawiła wyniki najnowszego raportu Dyżurnet.pl za rok 2021. Materiały przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci są jednymi z najczęściej, poza pornografią, analizowanych przez Zespół Dyżurnet.pl. W 2021 roku eksperci Zespołu przeanalizowali 6 778 materiałów zgłoszonych jako materiały związane z wykorzystywaniem seksualnym dzieci (ang. child sexual abuse material - CSAM). 2 069 z tych materiałów zostało zakwalifikowanych jako CSAM, czyli potwierdzono, że pokazują one seksualne wykorzystanie.
Oliwia Chojnacka podkreśliła także, że badania NASK wskazują na to, że ponad 65% dzieci nie ma ustalonych przez rodziców/opiekunów zasad korzystania z internetu dotyczących chociażby czasu spędzanego w sieci czy treści oglądanych w internecie. Warto zaznaczyć, że oprogramowanie do kontroli rodzicielskiej, może być dużym wsparciem wsparciem dla rodziców i opiekunów. Istnieje wiele różnych aplikacji, dzięki którym można ograniczyć dostęp do stron internetowych z niepożądanymi treściami. Oprogramowanie pozwala również na indywidualne definiowanie kryteriów blokowania stron, np. na podstawie wskazanych przez rodziców słów kluczowych.
Wśród analizowanych przez Dyżurnet.pl zgłoszeń, zanotowano wzrost treści o charakterze seksualnym wytwarzanych przez osoby małoletnie i będących formą ich autoprezentacji. Zjawisko rozwijające się coraz bardziej dynamicznie, skłoniło Zespół do przyjrzenia mu się bliżej i przeprowadzenia badania dot. wytwarzania przez młode osoby tzw. self generated sexual content.
„Przeprowadzone przez NASK badania, wykazały, że z treściami pornograficznymi w internecie stykają się coraz młodsze osoby.” – powiedziała Ewa Domańska. Na pierwszy kontakt z takimi treściami coraz częściej narażone są dzieci w wieku nawet 12–13 lat. Ekspertka poruszyła także poważny problem udostępniania przez osoby trzecie otrzymanych w zaufaniu materiałów o charakterze intymnym oraz traumatycznych przeżyć i braku wsparcia przez osoby, które takiej sytuacji doświadczyły. W przeprowadzonym badaniu wielokrotnie zwrócono uwagę na społeczne przyzwolenie na tego typu zachowanie i bardzo negatywną, krzywdzącą stygmatyzację osoby poszkodowanej w ten sposób.
Wyniki badania wraz z opisem wielu zagrożeń, wskazówkami, jak zapobiegać problemom, którym można przeciwdziałać oraz jak radzić sobie z tym, co już się wydarzyło, zostały przedstawione i opisane w publikacji „Nie na pokaz”.
Wynik badania były też bodźcem do zainicjowania kampanii pod hasłem „Nie na pokaz” na temat zjawiska self generated sexual content. Przeprowadzona za pomocą platformy TikTok kampania, adresowana była przede wszystkim do młodych osób. Jej głównym zadaniem jest budowanie świadomości dotyczącej zagrożeń związanych z dystrybucją materiałów o charakterze intymnym przez młodych ludzi oraz motywowanie ich do rozważnego korzystania, prezentowania i budowania swojej tożsamości online, przede wszystkim w mediach społecznościowych. Działania kampanijne mają na celu także wskazanie, gdzie szukać pomocy lub co zrobić, w sytuacji, gdy materiały zostaną upublicznione przez osoby, które uzyskały do nich dostęp. Ważnym aspektem jest edukacja młodych osób, podkreślająca możliwość dokonania wyboru – jeśli nie chcemy dzielić się materiałami intymnymi, to zawsze możemy powiedzieć „nie” – oraz uświadamiająca potencjalne konsekwencje trafienia tego typu treści do internetu.
Ewa Domańska omówiła również wyniki badania Nastolatki 3.0 w zakresie pornografii. Młodych respondentów zapytano czy zdarzyło im się oglądać jakieś treści pornograficzne w internecie? Według deklaracji badanych co czwarty nastolatek miał doświadczenie polegające na oglądaniu treści pornograficznych w internecie (28,6%). Płeć w tym względzie mocno różnicuje odpowiedzi. Wśród dziewcząt co piąta ankietowana (22%), a wśród chłopców co trzeci respondent (36,1%) potwierdza takie doświadczenie. Rodziców zapytano natomiast jaka jest ich świadomość na temat kontaktu ich dzieci z treściami pornograficznymi. Badanie pokazało, że wiedza rodziców o doświadczeniach ich dzieci w zakresie kontaktów z materiałami pornograficznymi w internecie jest bardzo ograniczona.
Organizatorem cyklu seminariów Rodzic 3.0, które odbywają się od 2018 roku, jest Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Partnerem merytorycznym WCIES w tych działaniach jest NASK Państwowy Instytut Badawczy.