Co szósty nastolatek w Europie doświadcza cyberprzemocy - najnowszy raport WHO

Europejskie Biuro Światowej Organizacji Zdrowia Światowa opublikował drugi tom badania dot. zachowań zdrowotnych uczniów – w ramach programu  HBSC (Health Behaviour in School-aged Children). Zbadano realia przemocy rówieśniczej wśród nastolatków, analizując trendy w zakresie znęcania się, cyberprzemocy i bójek fizycznych. W badaniu (2021/2022 r.) uczestniczyło od ponad 279 tys. dzieci w wieku 11, 13 i 15 lat z 44 krajów i regionów.

Oto kilka kluczowych ustaleń.

• Znęcanie się nad innymi w szkole. Średnio 6% nastolatków stosuje przemoc rówieśniczą. Zachowanie to jest bardziej powszechne wśród chłopców (8%) w porównaniu z dziewczętami (5%). W Polsce największy odsetek uczniów stosujących przemoc wobec rówieśników obserwuje się wśród 13-latków (12% chłopców i 9% dziewcząt).
• Doświadczanie przemocy w szkole. Około 11% nastolatków było prześladowanych w szkole, przy czym nie zaobserwowano istotnej różnicy między chłopcami a dziewczętami. Polscy 13-latkowie zajmują szóste miejsce pod względem częstotliwości doświadczania przemocy (13% dziewcząt, 20% chłopców) wśród czterdziestu czterech badanych krajów.
• Cyberprzemoc wobec innych. Około 12% (1 na 8) nastolatków stosuje przemoc w cyberprzestrzeni. Chłopcy (14%) są częściej sprawcami cyberprzemocy niż dziewczęta (9%). W Polsce najwyższy odsetek sprawców cyberprzemocy obserwuje się wśród 15-letnich chłopców (26%) i 13-letnich dziewcząt (18%).
• Doświadczanie cyberprzemocy. 15% nastolatków (około 1 na 6) doświadczyło cyberprzemocy. W każdej grupie wiekowej polska młodzież znajduje się w pierwszej piątce krajów i regionów o najwyższym odsetku osób doświadczających cyberprzemocy. Grupą najbardziej narażoną na cyberprzemoc są 13-latki (25% chłopców i 28% dziewcząt).
• Bójki. 1 na 10 nastolatków brał udział w bójkach, przy czym częściej dotyczy to chłopców (14%) niż dziewcząt  (6%). W Polsce największy odsetek zaobserwowano wśród 13-latków (chłopcy 18% i dziewczęta 9%).

Z raportu wynika, że ​​w porównaniu z sytuacją przed pandemią Covid-19 więcej dzieci w wieku szkolnym padło ofiarą cyberprzemocy. 15% nastolatków przyznało, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy doświadczyło cyberprzemocy co najmniej raz lub dwa razy. Odsetek nastolatków, którzy zgłosili, że byli ofiarami cyberprzemocy, wzrósł od 2018 r. z 12% do 15 % dla chłopców i od 13% do 16% dla dziewcząt.

"W każdej grupie wiekowej polska młodzież znajduje się w pierwszej piątce krajów i regionów o najwyższym odsetku osób doświadczających cyberprzemocy. Grupą najbardziej narażoną na cyberprzemoc są 13-latki (25% chłopców i 28% dziewcząt)" - czytamy w komunikacie Instytutu Matki i Dziecka, który zwraca uwagę na przybierający na sile problem.

W raporcie wskazano, że istnieje „pilna potrzeba” edukacji młodych ludzi, rodzin i szkół na temat form cyberprzemocy i jej konsekwencji, ponieważ jest ona obecnie „dominującą formą przemocy rówieśniczej” wśród młodych ludzi. 

Dr Hans Henri P. Kluge, dyrektor regionalny WHO na Europę, powiedział: „W miarę jak w czasie blokad związanych z pandemią Covid-19 zaangażowanie społeczne młodych ludzi przeniosło się do środowiska internetowego, wydaje się, że wzrosła liczba przypadków cyberprzemocy i doświadczenie cyberprzemocy. Ponieważ młodzi ludzie spędzają w internecie do sześciu godzin dziennie, nawet niewielkie zmiany we wskaźnikach znęcania się i przemocy mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia i dobrostanu tysięcy osób. Od samookaleczenia po samobójstwo widzieliśmy, jak cyberprzemoc we wszystkich jej postaciach może dewastować życie młodych ludzi i ich rodzin. Jest to zarówno kwestia zdrowia, jak i praw człowieka, dlatego musimy zintensyfikować działania, aby chronić nasze dzieci przed przemocą i krzywdą, zarówno w internecie, jak i poza nim. – dodał.

Wyniki uzyskane w Polsce wskazuja, że grupą najbardziej narażoną zarówno na bycie sprawcą, jak i osobą doświadczającą  przemocy i cyberprzemocy są 13-latkowie – uczniowie klas VII szkół podstawowych. Dlatego podczas projektowania działań profilaktycznych szczególną uwagę warto poświęcić tej grupie wiekowej. 

Badanie HBSC to międzynarodowe badanie przeprowadzane we współpracy z WHO/Europa. Przeprowadzane co 4 lata, ma na celu uzyskanie wglądu w zdrowie, dobrostan i środowiska społeczne młodych ludzi oraz informowanie polityki i praktyki w celu poprawy życia młodych ludzi. Badania HBSC w Polsce współkoordynują dr Anna Dzielska, kierownik Zakładu Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka i dr Agnieszka Małkowska-Szkutnik, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego.

Pełna wersja raportu w języku angielskim dostępna jest na stronie: A focus on adolescent peer violence and bullying in Europe, central Asia and Canada. Health Behaviour in School-aged Children international report from the 2021/2022 survey. Volume 2 (who.int)