Jubileuszowa konferencja na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w internecie

W dniach 20-24 września br. odbywa się jubileuszowa 15. Międzynarodowa Konferencja „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie” organizowana w formule online przez Państwowy Instytut Badawczy - NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę wraz z niemiecką organizacją Klicksafe oraz Międzynarodowym Związkiem Telekomunikacyjnym. Głównym partnerem jest Fundacja Oranger, partnerami - Google i Librus. Tegoroczna edycja została objęta honorowym patronatem Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Konferencja „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie” jest największym w Polsce wydarzeniem dotyczącym kwestii zagrożeń i bezpieczeństwa online. Wykłady i panele dyskusyjne prowadzone są przez czołowych polskich i zagranicznych specjalistów.

Podczas dwóch dni wykładów eksperci omówili  m.in. tematykę równowagi cyfrowej w czasach pandemii, zjawisko cyberprzemocy oraz wpływ mediów społecznościowych na postrzeganie swojego ciała i prezentowanie się w sieci przez dzieci i młodzież. Łącznie w sesjach plenarnych konferencji uczestniczyło online ponad 2 800 osób.

Spotkanie otworzył m.in. Wojciech Pawlak, Dyrektor NASK - PIB. W swoim przemówieniu zaznaczył, że internet to przestrzeń, która już od dekad przyciąga nas wszystkich szerokim spektrum możliwości, jakie oferuje, przeobraził codzienne życie i nawyki. „(…) Internet to nie miejsce, gdzie proste antynomie jak zło versus dobro, bezpieczeństwo, a niebezpieczeństwo się sprawdzają. To świat pełen odcieni szarości, z którym nie zawsze sobie radzimy, a w szczególności borykają się z nim dzieci i młodzież najintensywniej korzystające z sieci.”

Dr Monika Sajkowska, Prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, podkreśliła jak wspaniałym i ważnym przedsięwzięciem jest co roku organizowana Konferencja. „Konsekwentnie, systematycznie, zastanawiamy się jak zadbać o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w zmieniającym się świecie internetu. (…) Konferencja pokazuje też to, co jest nowe, dynamiczne, jak zmieniają się nowe technologie, pokazuje obszary niezgłębione i wymagające pochylenia się nad nimi i naszej odpowiedzialności jako dorosłych w ochronie dzieci.”

W sesji otwierającej pierwszy dzień konferencji profesor Tomasz Grzyb z Uniwersytetu SWPS w Warszawie, omówił charakterystykę osób z pokolenia IGen, tzw. urodzonych ze smartfonem w dłoni, czyli po roku 1995, którzy nie pamiętają świata bez internetu. Od osób z generacji „Nic”, generacji X czy Millenialsów badania sugerują, że różnią się m.in. niedojrzałością (neotenią), wirtualnością (mniej kontaktów osobistych), odizolowaniem (są zainteresowani bezpieczeństwem własnym), ale także inkluzyjnością (akceptują odmienność) i niezależnością w poglądach politycznych. Profesor przedstawił także wyniki badań wskazujące na to, że dzisiejsze nastolatki mniej czasu poświęcają na sen, spędzenie czasu poza domem czy naukę. Co z kolei przekłada się na możliwość wystąpienia kryzysu psychicznego. Prelegent opierając się na badaniach podkreślił także, że jednymi z kluczowych aktywności, przeciwdziałających negatywnym stanom emocjonalnym oraz dającym szczęście, są sport i ćwiczenia.

Kolejną prelegentką sesji otwierającej wydarzenie była doktor Linda Papadopoulos z Brytyjskiego Towarzystwa Psychologicznego, która w swoim wystąpieniu skupiła się na procesie budowania odporności cyfrowej. Stan kondycji psychicznej dzieci i młodzieży podczas pandemii stał się bowiem kluczowym aspektem bezpieczeństwa. Umiejętne radzenie sobie z przeciwnościami, świadome korzystanie z zasobów pomaga w szybszym powrocie do zdrowia oraz normalności po doświadczeniu trudnej sytuacji. Ta zdolność do sprawnej regeneracji będzie zależna między innymi od wieku dziecka, które korzysta z nowoczesnych technologii cyfrowych. W wystąpieniu omówiono również jaki wpływ ma wydłużający się coraz bardziej czas spędzany przed ekranem na relacje rodzinne.

Podczas panelu dedykowanego zjawisku cyberprzemocy profesor Jacek Pyżalski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w sposób syntetyczny podsumował piętnaście lat badań nad tematem agresji i przemocy internetowej. Podkreślił interdyscyplinarny charakter prowadzenia prac naukowych nad problematyką rozprzestrzeniania się treści przemocowych. Coraz więcej prowadzonych jest metaanaliz agregujących widzę wielu dziedzin, takich jak: psychologia, językoznawstwo, socjologia, medycyna czy informatyka. Zdaniem eksperta dotychczasowe rozważania badawcze krążą przede wszystkim wokół przemocy rówieśniczej, jednakże zjawiska internetowe to znacznie więcej innych form negatywnie nacechowanych przekazów (np. hejt wymierzony w celebrytów).

Drugi dzień konferencji rozpoczął się prelekcją Adama Lange, szefa globalnego zespołu Cyber Threat Hunting na temat przestępstw dokonywanych przez małoletnich w cyberprzestrzeni. Młodzi ludzie coraz częściej dopuszczają się internetowych wykroczeń. Młodzież podejmuje się takich karalnych aktywności jak: kradzież danych i tożsamości, podszywanie się, próby wyłudzenia pieniędzy lub/i wirtualnych własności (np. przedmioty w grach komputerowych). Wśród nastolatków brak jest świadomości, że tego typu działalność podpada pod konkretne krajowe oraz międzynarodowe przepisy kodeksów karnych. Ekspert podkreślił, jak ważne jest rozumienie cyfrowych technologii przez rodziców i opiekunów w profilaktyce zachowań ryzykownych dokonywanych przez dzieci.

Kolejną prelekcją dnia drugiego konferencji było wystąpienie Alii Pagin, wykładowczyni na Uniwersytecie Goethego we Frankfurice nad Menem. Tematyka przemówienia poświęcona była mowie nienawiści, „fake newsom” oraz teoriom spiskowym. Zjawiska te zostały przedstawione w perspektywie wyzwań, jakie stoją przed społeczeństwami obywatelskimi. Prelegentka mówiła o formach wykluczenia oraz powielaniu dyskryminujących stereotypów. Niepokojącym zjawiskiem w internecie staje się także normalizacja zachowań i wpisów o charakterze nienawistnym, o czym przestrzegała badaczka.

Na zakończenie drugiego dnia konferencji odbyła się dyskusja panelowa wokół filmu dokumentalnego „Influencer – w pogoni za lajkami” (ang. tytuł:  Jawline), który w 2019 r. otrzymał nagrodę podczas festiwalu Sundance. Dyskusję prowadzili koordynatorzy Polskiego Centrum Programu Safer Internet: Anna Rywczyńska z NASK - PIB, Przewodnicząca Konferencji  oraz dr Szymon Wójcik z Fundacia Dajemy Dzieciom Siłę. Panelistami byli Marta Wojtas, koordynatorka Poradni Dziecko w Sieci w Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę oraz dr Karol Jachymek, adiunkt w Katedrze Kulturoznawstwa Uniwersytetu SWPS w Warszawie. Film, który mieli możliwość obejrzeć wszyscy zarejestrowani uczestnicy konferencji, jest próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie w jaki sposób działa świat nastoletnich influencerów. Dokument przedstawia wiele aspektów życia online, mówi o presji, możliwościach, a także konsekwencjach. „Influencer” wzbudził wiele skrajnych emocji i rozgorzała na jego temat bardzo interesująca dyskusja. Zarówno w studio, jak i na czacie pojawiły się i negatywne, i pozytywne komentarze odnoszące się do sytuacji głównego bohatera i obserwujących go rówieśników. Uczestnicy konferencji dzielili się także spostrzeżeniami i przemyśleniami na temat postrzegania przez nich fenomenu influencerów w dzisiejszym świecie. Na forum pojawiły się głosy, mówiące, że współczują obecnym nastolatkom czasów, w których one dorastają oraz że ich własne dzieciństwo spędzone podwórku, wydaje się znacznie łatwiejsze, pozbawione presji zdobywania internetowej sławy.
Warto w tym momencie podkreślić, że uczestnicy konferencji, mimo, że nie mogli spotkać się z prelegentami osobiście, byli bardzo aktywni na czatach poszczególnych wykładów przez cały ich trwania. Na najciekawsze i najczęściej pojawiające się pytania, prezentujący odpowiadali po swoich wystąpieniach.

Od środy do piątku w programie wydarzenia znalazło się 15 warsztatów. Prowadzą je specjaliści – eksperci, psychoterapeuci, edukatorzy. Uczestnicy warsztatów mają możliwość zapoznania się m.in. z praktycznymi rozwiązaniami z zakresu profilaktyki zagrożeń online, sposobami budowanie pozytywnego obrazu siebie i samoakceptację w erze social mediów czy dostępnymi narzędziami i kursami do wykorzystania przez nauczycieli.

Dwa warsztaty zostały przygotowane przez ekspertów NASK-PIB. Założenia, zasoby i możliwości korzystania ze Szkoły Sieci Społecznościowych zaprezentowano w środę. Można się jednak jeszcze zapisać na warsztaty prezentujące możliwości wykorzystania narzędzi oraz kursów e-learningowych dostępnych na portalu OSE IT Szkoła. Opis i rejestracja na warsztaty: https://konferencja.saferinternet.pl/warsztaty

Eksperci z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę podczas swoich warsztatów przedstawili i omówili tematykę podejmowaną w nowej książce „Misja: bezpieczny internet” wydanej w ramach projektu „Sieciaki.pl”  oraz zaprezentowali nawiązujące do nich scenariusze lekcji dla uczniów klas 1-3 szkół podstawowych. Dużym zainteresowaniem i frekwencją cieszyły się warsztaty dotyczące często poruszanego obecnie tematu, czyli wspierania pozytywnego obrazu ciała u dzieci i młodzieży w erze social mediów.

Jeżeli nie mieliście Państwo możliwości uczestniczenia w Konferencji na bieżąco, zachęcamy do obejrzenia relacji na kanale YouTube Polskiego Centrum Programu Safer Internet.